Czym jest GERD i dlaczego leczenie PPI nie zawsze działa?

Refluks żołądkowo-przełykowy (GERD) to powszechny problem zdrowotny, dotykający około 14% ludzi na świecie. Podczas refluksu treść żołądkowa cofa się do przełyku, powodując podrażnienie i stan zapalny. Główne objawy to zgaga i cofanie się treści pokarmowej do przełyku. Nieleczony refluks może prowadzić do poważniejszych stanów, takich jak przełyk Barretta – stan przedrakowy zwiększający ryzyko rozwoju raka przełyku aż 30-krotnie. Co ciekawe, GERD dotyka nie tylko dorosłych, ale występuje również często u niemowląt i małych dzieci. Choroba ta stanowi poważne wyzwanie dla medycyny, ponieważ jej długotrwałe konsekwencje mogą być bardzo groźne, a standardowe metody leczenia nie zawsze są w pełni skuteczne i bezpieczne przy długotrwałym stosowaniu.

Standardowym leczeniem refluksu są inhibitory pompy protonowej (PPI), które hamują wydzielanie kwasu żołądkowego. Choć są one powszechnie stosowane, budzą obawy dotyczące bezpieczeństwa przy długotrwałym stosowaniu. Mogą zwiększać ryzyko złamań kości, raka żołądka i chorób nerek. Co więcej, około 40% pacjentów z refluksem nie odpowiada na leczenie PPI. Dzieje się tak, ponieważ leki te, choć skutecznie hamują wydzielanie kwasu, nie zapobiegają samemu refluksowi ani nie chronią przed działaniem innych szkodliwych składników treści żołądkowej, takich jak pepsyna czy kwasy żółciowe. Pacjenci nadal doświadczają słabo kwaśnego lub niekwaśnego refluksu, który również powoduje uszkodzenia. W związku z tym wielu chorych poszukuje alternatywnych metod leczenia zamiast długoterminowej terapii PPI, a naukowcy intensywnie pracują nad nowymi rozwiązaniami, które mogłyby skuteczniej chronić przełyk.

Czy fosamprenavir to przełom w ochronie przełyku?

Naukowcy zwrócili uwagę na lek o nazwie fosamprenavir, który jest stosowany w leczeniu HIV. Okazuje się, że może on być potencjalnym nowym lekiem na uszkodzenia błony śluzowej spowodowane przez pepsynę – enzym trawienia białek obecny w treści żołądkowej. W przeciwieństwie do kwasów żółciowych, które nie zawsze występują w refluksie, pepsyna jest stałym składnikiem cofającej się treści żołądkowej. Co ważne, pepsyna może wywoływać szkodliwe efekty nawet w środowisku o niskiej kwasowości, czyli u pacjentów przyjmujących leki hamujące wydzielanie kwasu żołądkowego. Dlatego ukierunkowanie leczenia na pepsynę, oprócz kwasu żołądkowego, może zapewnić bardziej kompleksowe podejście do leczenia refluksu i zapobiegania jego poważnym powikłaniom.

„Obecnie wiemy, że nawet refluks o niskiej kwasowości może powodować stany zapalne i uszkodzenia tkanek, przyczyniając się do progresji GERD do przełyku Barretta i raka przełyku” – wskazują autorzy badania.

Czy amprenavir chroni komórki przełyku przed uszkodzeniami?

Badacze odkryli, że amprenavir (aktywna forma fosamprenaviru) może zapobiegać zmianom wywołanym przez pepsynę w normalnych komórkach przełyku i komórkach przedrakowych przełyku Barretta. Kiedyś uważano, że pepsyna powoduje uszkodzenia błony śluzowej tylko w warunkach kwaśnych, jednak teraz wiadomo, że powoduje ona szkody również w warunkach refluksu niekwaśnego. Pepsyna pozostaje stabilna przy neutralnym pH i może zostać reaktywowana w kwaśnych pęcherzykach wewnątrzkomórkowych w komórkach nabłonka, gdzie może być zatrzymana przez ponad dobę. Wyniki badania pokazały, że pepsyna powoduje znaczące zmiany w komórkach przełyku, nawet przy neutralnym pH. Zaburza ona sygnalizację komórkową, modulację immunologiczną i integralność bariery nabłonkowej. Te zmiany są związane z zaburzeniami metabolicznymi i żołądkowo-jelitowymi, wpływając na rozwój komórkowy i wzrost.

Co najważniejsze, amprenavir okazał się skuteczny w ochronie komórek przed uszkodzeniami wywołanymi przez pepsynę. W normalnych komórkach przełyku łagodził zmiany w funkcjonowaniu mitochondriów i stres oksydacyjny wywołane przez pepsynę. W komórkach przełyku Barretta modulował odpowiedź zapalną i procesy naprawy tkanek, zmniejszając ekspresję mediatorów prozapalnych. „Nasze wyniki wskazują, że amprenavir może przekierować odpowiedź gojenia ran z prozapalnego stanu związanego ze stresem w kierunku bardziej regeneracyjnego i immunomodulacyjnego procesu naprawy” – podkreślają badacze. Odkrycie to jest szczególnie obiecujące, ponieważ może oznaczać nowe, skuteczniejsze podejście do leczenia refluksu i zapobiegania jego najpoważniejszym powikłaniom, takim jak przełyk Barretta i rak przełyku.

Badanie to dostarcza cennych informacji na temat mechanizmów molekularnych leżących u podstaw uszkodzeń nabłonka wywołanych przez pepsynę i potwierdza potencjalną wartość amprenaviru w łagodzeniu tych uszkodzeń w GERD i przełyku Barretta. Naukowcy podkreślają jednak, że badanie ma swoje ograniczenia, ponieważ zostało przeprowadzone na modelach laboratoryjnych, które mogą nie w pełni odzwierciedlać złożoność odpowiedzi tkanek w żywym organizmie. Dlatego zalecają dalsze badania na modelach in vivo i próbkach klinicznych, aby potwierdzić wyniki i określić ich znaczenie dla opieki nad pacjentami. Badacze zachęcają również do klinicznych badań uzupełniających z udziałem pacjentów, z uwzględnieniem interwencji żywieniowych. Jest to szczególnie istotne, biorąc pod uwagę, że niektóre pokarmy są znane z zaostrzania refluksu żołądkowo-przełykowego.

Podsumowanie

Refluks żołądkowo-przełykowy (GERD) jest powszechnym schorzeniem dotykającym 14% populacji światowej. Standardowe leczenie inhibitorami pompy protonowej (PPI) nie jest w pełni skuteczne u około 40% pacjentów, a długotrwałe stosowanie tych leków może powodować poważne skutki uboczne. Naukowcy odkryli, że fosamprenavir, lek stosowany w leczeniu HIV, może skutecznie chronić komórki przełyku przed uszkodzeniami powodowanymi przez pepsynę – enzym obecny w treści żołądkowej. Amprenavir, aktywna forma leku, wykazuje działanie ochronne zarówno w normalnych komórkach przełyku, jak i w komórkach przełyku Barretta, łagodząc stres oksydacyjny i modulując odpowiedź zapalną. Odkrycie to może stanowić przełom w leczeniu GERD, szczególnie u pacjentów nieodpowiadających na standardową terapię PPI, jednak wymaga dalszych badań klinicznych.